Zwierzęta w mieście - Biuro Ochrony Środowiska

• Apel o pomoc zwierzętom w okresie zimowy [zobacz]
• Wykaz jednostek podejmujących działania z udziałem zwierząt na obszarze m.st. Warszawy [zobacz]
• Co robić w razie znalezienia błąkającego się lub rannego psa/kota - na terenie stolicy? [zobacz]
• Nie wspieraj osób wykorzystujących zwierzęta do żebrania [ulotka]
• Apel o pomoc zwierzętom w czasie upałów [zobacz]

Dotacje dla organizacji pozarządowych, których celem statutowym jest ochrona zwierząt .

DOTACJE 2025

Zarządzenie 323/2025 Prezydenta m.st Warszawy z 21 lutego 2025 r.  w sprawie ogłoszenia wyników otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego w zakresie ochrony zwierząt w 2025.

Zarządzenie nr 1977/2024 Prezydenta m.st. Warszawy z 18 grudnia 2024 r. w sprawie powołania komisji konkursowej do opiniowania ofert na realizację zadania publicznego w zakresie ochrony zwierząt w 2025 roku

Zarządzenie nr 1865/2024 Prezydenta m.st. Warszawy z 28 listopada 2024 r.  w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego w zakresie ochrony zwierząt w 2025 roku pod nazwą „Opieka nad zwierzętami bezdomnymi (domowymi) i/lub kotami wolno żyjącymi z terenu m.st. Warszawy oraz zapobieganie bezdomności zwierząt”

Program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie m.st. Warszawy w 2025 roku [zobacz]

Opieka nad wolno żyjącymi kotami 

WAŻNE !!!

• Koty wolno żyjące (dzikie, piwniczne) stanowią stały element ekosystemu miejskiego, a ich obecność w budynkach w zdecydowany i naturalny sposób zapobiega obecności i rozmnażaniu się gryzoni (myszy i szczurów).

• Nie są to zwierzęta bezdomne, w związku z tym, nie wolno ich wyłapywać, wywozić, ani utrudniać im bytowania w danym miejscu.

• Utrudnianie, czy zamykanie dostępu do ich schronień w terenie zabudowanym, jakim są przede wszystkim piwnice jest niehumanitarne.

• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. 2013 r. poz. 856 z późn. zm.) daje możliwości wszczęcia postępowania wobec osób, które znęcają się nad zwierzętami.

• Wszelkie działania podjęte przez zarządców nieruchomości, jak też osoby opiekujące się wolno żyjącymi kotami, powinny odbywać się z zachowaniem zasad współżycia społecznego tak, aby nie stwarzać uciążliwości dla mieszkańców, a jednocześnie zgodnie z wymogiem ustawowym humanitarnie traktować zwierzęta.

• Ulotka dotycząca kotów wolno żyjących

• Plakat dotyczący kotów wolno żyjących

• Ulotka pomoc kotom wolno żyjącym w okresie jesienno-zimowym

CHARAKTERYSTYKA KOTÓW WOLNO ŻYJĄCYCH

Koty wolno żyjące bytują w grupach liczących od kilku do kilkudziesięciu sztuk. Zazwyczaj zachowują dosyć duży dystans w stosunku do ludzi, w tym również do swoich opiekunów pomimo tego, że identyfikują ich pozytywnie. W wielu przypadkach grupy kotów wolno żyjących składają się z osobników spokrewnionych ze sobą, które urodziły się i wyrosły w jej obrębie. Przyłączenie się obcego kota do grupy jest bardzo trudne i z reguły koty obce nie są akceptowane.

W środowisku miasta koty nauczyły się wykorzystywać rozmaite źródła pokarmu, jednak w znacznej mierze korzystają z dokarmiania przez człowieka. Mając na uwadze typowy dla drapieżników oportunizm pokarmowy (wykorzystywanie pokarmu najłatwiejszego do zdobycia), należy dodać, że kot posiada niezwykle silnie uwarunkowane genetycznie programy zachowań łowieckich, które pomimo regularnego karmienia zwierząt, mogą być łatwo wyzwolone. Jak wykazały badania, myszy a prawdopodobnie również inne gryzonie mają zakodowaną genetycznie zdolność do ucieczki z miejsc, w których czują zapach kota. Można więc sądzić, że nawet nie polujące koty miejskie mogą odstraszać gryzonie.

DZIAŁANIA MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

Od 2005 roku Miasto Stołeczne Warszawa prowadzi działania związane z opieką nad wolno żyjącymi kotami, w celu ograniczenia i kontroli ich populacji. Ważnym aspektem tych działań są zabiegi sterylizacji i kastracji kotów,  a w przypadku chorób – leczenie.

Osoby opiekujące się kotami wolno żyjącymi, mogą zgłaszać się do Wydziałów Ochrony Środowiska dla Dzielnic m.st. Warszawy w celu otrzymania skierowań na sterylizację i kastrację oraz ewentualne leczenie kotów wolno żyjących (Dzielnice m.st. Warszawy). O pomoc w odławianiu kotów, w celu dostarczenia do lecznicy weterynaryjnej, można zwrócić się bezpośrednio do organizacji pro zwierzęcych lub przez Wydział Spraw Zwierząt Biura Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy.

Urząd Miasta Stołecznego Warszawy zapewnia również karmę, w celu dokarmiania kotów wolno żyjących, która przekazywana jest ich opiekunom. Aby otrzymać karmę należy zgłosić się do Wydziałów Ochrony Środowiska dla Dzielnic m.st. Warszawy.

Organizacje pozarządowe (Fundacje i Stowarzyszenia), których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, corocznie otrzymują w drodze otwartych konkursów ofert dotacje z Urzędu m.st. Warszawy, które przeznaczone są na sterylizację, kastrację i opiekę weterynaryjną, dokarmianie oraz poprawę warunków bytowania zwierząt bezdomnych i wolno żyjących.

W Biurze Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy funkcjonuje Wydział Spraw Zwierząt (tel. 22/ 44 32 599 lub 545), a w Straży Miejskiej m.st. Warszawy działają specjalistyczne Eko Patrole (tel. 986). Przy Biurze Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy działa również Komisja Dialogu Społecznego ds. Ochrony Zwierząt, która utworzona została przez organizacje pozarządowe zajmujące się szeroko pojętą problematyką ochrony zwierząt (Komisja Dialogu Społecznego ds. Ochrony Zwierząt).

DOKUMENTY DOTYCZĄCE KOTÓW WOLNO ŻYJĄCYCH:

• Stanowisko Nr 54 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 listopada 2009 r. w sprawie kotów wolno żyjących na terenie m.st. Warszawy [pobierz]

• Uchwała z dnia 8 października 2009 r. Komisji Dialogu Społecznego ds. Ochrony Zwierząt działającej przy Biurze Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy  w sprawie bytowania kotów wolno żyjących na terenie m.st. Warszawy [pobierz]

• Apel o pomoc kotom wolno żyjącym [pobierz]

• Wytyczne postępowania z kotami wolno żyjącymi dla organizacji pozarządowych oraz Wydziałów Ochrony Środowiska dla Dzielnic i społecznych opiekunów kotów (karmicieli) [pobierz]

• Informacja dotycząca centralnego zakupu karmy dla kotów wolno żyjących z terenu m.st. Warszawy [zobacz] 

• Regulamin rejestracji społecznych opiekunów kotów wolno żyjących w dzielnicach m.st. Warszawy [zobacz]

Prawo chroni ptaki w budynkach [ulotka]

1. Wszystkie ptaki związane z budynkami podlegają całorocznej ochronie na podstawie ustawy o ochronie zwierząt (Dz. U. 2013 poz. 856 z późn. zm.), ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. 2015, poz. 1651 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. 2014, poz. 1348). Nie wolno ich zabijać, płoszyć, niszczyć jaj, gniazd i siedlisk. Wyjątek stanowi gołąb miejski, który podlega częściowej ochronie gatunkowej, co oznacza, że dopuszczalne jest zniszczenie jego siedliska (bez posiadania dodatkowych zezwoleń) wyłącznie gdy nie ma w nim jaj i piskląt.

Większość ptaków (z wyjątkiem gołębia miejskiego) przebywa w miejscach gniazdowania jedynie przez niewielką część roku, w okresie tzw. lęgów. Niezależnie od różnych gatunków ptaków, według przepisów prawa okres lęgowy, a tym samym okres ochronny ptaków zaczyna się 1 marca, a kończy 15 października.

2. Najcenniejszym miejscem dla ptaków w terenie zabudowanym są stropodachy. Kolejnym ważnym miejscem gniazdowania ptaków są rozmaite szczeliny w elewacji np. między wielkimi płytami, za rurami spustowymi, rynnami i pod wszelkimi obróbkami blacharskimi, w tym parapetami.

3. Najczęściej występującymi w Polsce gatunkami ptaków, dla których egzystencji niezbędne są miejsca gniazdowania w budynkach, to przede wszystkim jerzyk, wróbel, gołąb miejski, kawka i jaskółka oknówka.

4. Przed rozpoczęciem prac remontowych/termomodernizacyjnych inwestor powinien zadbać o przeprowadzenie - przez osobę posiadającą wiedzę z zakresu ornitologii - inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie występowania w budynku ptaków gatunków chronionych.

W przypadku stwierdzenia powyższego, poza okresem ochronnym tj. od 16 października do końca lutego, można jedynie usuwać gniazda z budynków i budek lęgowych ze względów sanitarnych i bezpieczeństwa. Przystąpienie do prac modernizacyjnych możliwe jest jedynie po uzyskaniu zezwolenia Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska na odstąpienie od zakazu lub ograniczeń w stosunku do gatunków objętych ochroną tj. zgody na niszczenie siedlisk.

Jeżeli prace modernizacyjne budynku będą prowadzone w sezonie lęgowym oraz gdy zachodzi obawa, że podczas remontu będą płoszone ptaki gniazdujące w budynku, to przed przystąpieniem do prac inwestor powinien zwrócić się z wnioskiem do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o wydanie zezwolenia na umyślne płoszenie i niepokojenie ptaków.

5. Ptaki gnieżdżące się w budynkach są częścią przyrody miasta i kraju. Wzbogacają jej różnorodność, odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu ekosystemu m.in. efektywnie redukują liczebność owadów, także szkodników roślin. Ich obecność ożywia środowisko miejskich osiedli i są widocznym przejawem koegzystencji przyrody z aglomeracją miejską.

W ostatnich latach zaobserwowano spadek liczebności ptaków, który spowodowany jest głównie falą masowych ociepleń budynków. Natomiast nowe budownictwo pozbawione jest zakamarków, w których mogłyby zagnieździć się ptaki. Dlatego też, jeśli to tylko możliwe, należy zachować siedliska ptaków w budynkach, a w przypadku konieczności zniszczenia miejsc ich gniazdowania, zapewnić rekompensatę poprzez wieszanie budek lęgowych.

Przewodnik do inwentaryzacji oraz ochrony ptaków i nietoperzy związanych z budynkami (poradnik Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków)

Interwencje dotyczące ptaków:

• Straż Miejska m.st. Warszawy, tel. 986;
• Policja, tel. 997;
• Wydziały Ochrony Środowiska dla Dzielnic m.st. Warszawy: BIP Dzielnice m.st. Warszawy
• Organizacje pozarządowe zajmujące się statutowo ochroną ptaków:
  - Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków: www.stop.eko.org.pl
  - Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków: www.otop.org.pl
  - Towarzystwo Przyrodnicze BOCIAN: www.bocian.org.pl

Dane teleadresowe Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska:  ul. Henryka Sienkiewicza 3, 00-015 Warszawa, tel. 22 556 56 00

JERZYKI

1. Przebywają u nas krótko – przylatują z afrykańskich zimowisk na początku maja, odbywają lęgi do sierpnia i wtedy odlatują. Często mylone są z jaskółkami z powodu podobieństwa sylwetki i sposobu lotu. Różnią się jednak od nich przede wszystkim tym, że są od nich większe, szybsze, latają znacznie wyżej, są całe brunatno-czarne z jaśniejszą plamką pod dziobem. Ptaki, które latem krążą wysoko nad dachami, to głównie jerzyki, bo jaskółki na ogół latają niżej i są w miastach mniej liczne.

Prowadzą prawie wyłącznie napowietrzny tryb życia, nawet materiał do budowy gniazda zbierają w locie. Nigdy dobrowolnie nie lądują na ziemi. Często oddalają się znacznie od miejsc lęgowych. Żywią się owadami latającymi, które zjadają w ogromnych ilościach. Liczba owadów przynoszonych pisklętom do gniazda może sięgać 20 000 na dobę.

2. Budynki są dla nich praktycznie jedynym miejscem gnieżdżenia się. Ptaki te co roku wracają w to samo miejsce. Jeśli zostało zamurowane lub zasłonięte kratką - nie odlatują, lecz niestrudzenie obijają się o wszelkie przeszkody w miejscach, które pamiętają jako wejścia. Mogą wtedy ulec okaleczeniom i kontuzjom.

Jak pomóc?

• prace remontowe i termomodernizacyjne na budynkach zamieszkałych przez jerzyki nie powinny być wykonywane w porze lęgowej, tj. od 1 maja do 15 sierpnia. W razie kolizji prac z miejscem lęgowym jerzyka, należy pozwolić ptakom spokojnie dokończyć lęgi;
• nie zakładać kratek na otwory prowadzące do stropodachów;
• pozostawić istniejące w murze niewielkie szczeliny pod dachami i rynnami, są one z reguły niewidoczne i nie wpływają ujemnie na estetykę budynku, ani na jego stan techniczny;
• stworzyć nowe miejsca lęgowe dla jerzyków, wieszając odpowiednie skrzynki lęgowe na budynkach.

Jak mądrze dokarmiać ptaki zimą, aby im nie szkodzić? [ulotka] [plakat]

Jak mądrze dokarmiać ptaki zimą, aby im nie szkodzić?

Ważne, żeby przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• Ptaki dokarmiamy tylko podczas mrozów i/lub śniegu, regularnie i aż do nastania odwilży.
• Jeśli zaczniemy – nie przestawajmy.
• Pokarm wykładamy w czystym miejscu – niezjedzone, zalegające resztki gniją, są siedliskiem bakterii i groźnych dla ptaków chorób.
• Podajemy naturalny i świeży pokarm, np. łuskane ziarna słonecznika – chleb oraz resztki z naszego stołu (słone, doprawiane dania) mogą im poważnie zaszkodzić.
• Wystawiamy także świeżą wodę.
• Jeżeli nie możemy stosować powyższych zasad, to lepiej nie dokarmiajmy wcale!

PTASIA STOŁÓWKA

Karma musi być czysta, sucha oraz w małych ilościach, aby nie zalegała, nie psuła się i nie zamarzała.

• Dzwońce, szczygły, wróble, trznadle, mazurki… menu dla ziarnojadów:

- mieszanka różnych nasion: łuskanego słonecznika, lnu, dyni, konopi, maku, proso, owies, nasiona ogórka, rozgniecione orzechy włoskie, owoce róży.

• Sikory, kowaliki, dzięcioły… menu dla owadożernych:

- tłuszcze, np. kawałek słoniny przymocowany do karmnika lub gałęzi – tylko w mroźną pogodę (powyżej 0°C szybko się psuje), na 3-4 tygodnie (po tym okresie jełczeje i staje się szkodliwa), nie może być słona;

- mieszanki tłuszczu i nasion oleistych: łuskanego słonecznika, rzepaku, konopi, zmiażdżonego orzecha włoskiego lub laskowego.

• Kos, drozdy, kwiczoły… menu dla miękkojadów:

- różne owoce i jagody: jabłka całe lub ogryzki, gruszki, owoce jarzębiny, czarnego bzu, owoce dzikiej róży, rodzynki – tylko do temperatury -5°C;

- można także podać ugotowane w nieosolonej wodzie warzywa, ryż i kasze;

• Gołębie, kawki, gawrony:

- grube kasze, pszenica.

• Łabędzie, kaczki

- ziarna zbóż, np. pszenica, mielona kukurydza;

- surowe lub gotowane, drobno pokrojone warzywa, a także poślad, otręby i płatki zbożowe;

- nigdy nie wrzucamy pokarmu do wody.

Multimedia

Ptaki w budynkach chronią przed owadami!

Ptaki gniazdujące w budynkach chronią przed owadami!

Jerzyk - nasz skrzydlaty sąsiad

Ptaki i nietoperze są pod ochroną-ulotka

Ptaki i nietoperze są pod ochroną-plakat

• Zarządzenie Prezydenta m.st. Warszawy w sprawie postępowania ze zwierzętami wolno żyjącymi (dzikimi) na terenie m.st. Warszawy [przejdź]
• Zwierzęta dzikie - Lasy Miejskie Warszawa

• Obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, w szczególności psy, wynikające z przepisów prawnych [zobacz]
• Co robić w sytuacji zagubienia pupila? Jak szukać zagubionego zwierzęcia na terenie stolicy? [zobacz]
• Wakacje z czworonogiem [zobacz]
• Zestawienie wybiegów i parków dla psów (istniejących, w trakcie realizacji) stan na maj 2023 r. [zobacz]
• Psy uznawane za agresywne oraz charty rasowe lub ich mieszańce - zezwolenia [zobacz]
• Rejestracja zwierząt należących do gatunków, podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej [przejdź]

Sprawy rybactwa śródlądowego 

• Wydawanie kart wędkarskich
• Wydawanie kart łowiectwa podwodnego
• Rejestracja sprzętu pływającego służącego do połowu ryb